Dna moczanowa to choroba zapalna stawów, która spowodowana jest odkładającymi się w nich kryształkami kwasu moczowego. Nieodłącznym elementem jej leczenia, który może pomóc w złagodzeniu objawów, jest zastosowanie odpowiedniej diety.
Niewłaściwe żywienie sprzyja pojawieniu się dny moczanowej – szczególnie w przypadku spożywania dużej ilości mięsa, węglowodanów oraz tłuszczów. Czym dokładnie jest dna moczanowa i co warto o niej wiedzieć? Jak poradzić sobie z atakami choroby i jaka dieta sprawdzi się najlepiej?
Czym jest dna moczanowa?
Dna moczanowa nazywana również skazą moczanową lub podagrą (jeśli występuje w paluchu stopy) to nic innego aniżeli rodzaj zapalenia stawów, który wywołany jest przed nadmierne stężenie kwasu moczowego we krwi. Ten kumulując się w stawach oraz tkankach tworzy złogi moczanowe prowadzące nie tylko do stanów zapalnych, czy dolegliwości bólowych, ale również zaburzenia pracy nerek oraz kamicy.
Dna moczanowa, choć jest uwarunkowana genetycznie, to zależy również od stylu życia – często jest bowiem powikłaniem otyłości. Zazwyczaj dotyka mężczyzn i osoby starsze, w szczególności chorujące na cukrzycę, nadciśnienie, różnego rodzaju choroby układu krążenia lub dyslipidemie, a także nadużywające alkoholu. Co ciekawe, choroba ta przez wiele lat rozwija się, nie dając żadnych objawów – dopiero z czasem zalegający w stawach i narządach kwas moczowy powoduje coraz silniejszy ból i obrzęk. Tego typu ataki pojawiają się nie tylko coraz częściej, ale również stają się coraz dłuższe. Wiedząc już, czym jest dna moczanowa, warto również wiedzieć, w jaki sposób radzić sobie z jej objawami, a także czego unikać.
Jakie są objawy dny moczanowej?
Chorzy skarżą się na ostre napady, które trwają najczęściej od 7 do 10 dni. Początkowo objawy dny moczanowej pojawiają się w nocy i dotyczą pojedynczych stawów. Podczas ataków dochodzi nie tylko do wzrostu temperatury ciała i zaczerwienienia zajętego chorobą stawu, ale również dolegliwości bólowych. Warto zdawać sobie sprawę z tego, iż istnieje możliwość, że z czasem rozwinie się postać przewlekła dny moczanowej. Ta wiąże się zarówno z bólem wielu stawów, jak i pojawieniem się objawów, które występują także w okresie między napadami.
Osoby cierpiące na dnę moczanową często borykają się także z innymi chorobami. Mowa tutaj o nadciśnieniu tętniczym, zaburzeniu poziomu cholesterolu, czy też chorobie niedokrwiennej serca.
Dna moczanowa – jak powinna wyglądać odpowiednia dieta?
Podstawowym zaleceniem, które powinny wziąć sobie do serca osoby skarżące się na dnę moczanową, jest ograniczenie źródeł związków purynowych, bowiem to właśnie w wyniku ich rozkładu powstaje kwas moczowy kumulujący się w stawach i tkankach.
Okazuje się więc, że za najlepszy sposób żywienia w tym przypadku uważa się dietę wegetariańską. Warto dodatkowo urozmaicić ją dodatkowo chudym nabiałem. Niemniej jednak w menu pacjenta powinny znaleźć się duże ilości warzyw i owoców, a także przetwory mleczne, jaja oraz chude źródła białka wraz z tłuszczami roślinnymi. Zaleca się także spożywanie około 3 litrów płynów dziennie, co pomoże w zapobiegnięciu zagęszczeniu moczu, a także krystalizacji soli kwasu moczowego w kanalikach nerkowych.
Osoby borykające się z dną moczanową powinny jak najbardziej poważnie podejść do swojego schorzenia i wyeliminować te elementy żywienia, które wzmagają dolegliwości. We właściwej diecie nie powinny więc pojawiać się słodycze. Zdaniem specjalistów całodobowy udział energii z tłuszczów nie powinien przekraczać 35%. W przypadku białek jest to 15-30% – z kolei węglowodanów – 50-55%.
Jak przygotowywać potrawy dla osób z dną moczanową?
Przygotowywane przez osoby cierpiące na dnę moczanową potrawy powinny być gotowane w wodzie, na parze, duszone bez obsmażania lub też pieczone – tak, aby zredukować ilość tłuszczów. Warto również pamiętać o wykluczeniu cukru, czyli przede wszystkim deserów, miodu, dżemu, czy też słodkich przekąsek.
Zaleca się także zredukować ilość spożywanego masła oraz śmietany, a najlepiej doprowadzić do całkowitego ich wykluczenia z diety. Posiłki powinny być natomiast spożywane o stałych porach, ok. 4-5 razy dziennie (ostatni posiłek nie powinien z kolei być podawany zbyt późno, bowiem w nocy zauważyć można wzrost zatrzymanego w organizmie kwasu moczowego). Osoba zmagająca się z dną moczanową powinna również wyeliminować ze swojej diety alkohol – nie tylko ten wysoko-, ale również niskoprocentowy.
Czego unikać przy dnie moczanowej?
Leczenie dny moczanowej ma na celu obniżenie poziomu kwasu moczowego we krwi, dlatego najlepsze efekty przyniesienie jednoczesna zmiana diety z włączeniem przez lekarza odpowiedniej terapii farmakologicznej.
Chorym osobom zaleca się unikać mięsa (szczególnie podrobów oraz dziczyzny), a także jego przetworów (wędlin, wędzonych produktów, konserw). Warto również ograniczyć ilość spożywanej kawy, herbaty oraz niektórych gatunków ryb (mowa tutaj chociażby o sardynkach, szprotach, czy śledziach).
Jakie jeszcze produkty należy wyeliminować z diety?
Otóż przede wszystkim:
- rosoły, wywary z kości i mięsa, galarety,
- dania marynowane bądź mocno przyprawione,
- suszone grzyby,
- tłuste sery białe, podpuszczkowe, pleśniowe oraz topione,
- tłuszcze zwierzęce,
- kakao i czekoladę,
- szczaw oraz szpinak,
- groszek zielony, soczewicę, a także fasolkę szparagową i brokuły.
Jakie produkty są dozwolone przy dnie moczanowej?
Wiedząc już, czego należy unikać, borykając się z dną moczanową, warto również być świadomym tego, jakie produkty charakteryzują się niewielką zawartością puryn. Właściwa dieta przy dnie moczanowej powinna zawierać:
- owoce,
- warzywa,
- nabiał,
- produkty zbożowe,
- tłuszcze,
- jajka.
W ograniczonych ilościach można z kolei spożywać:
- mięso z kurczaka, indyka, królika,
- wołowinę, wieprzowinę i szynkę gotowaną,
- ryby takie jak dorsz, flądra, lin lub sandacz.
Dna moczanowa – co można pić?
Pacjenci skarżący się na dnę moczanową powinni przyjmować duże ilości płynów, które są nieodłącznym elementem właściwej diety. Najwięcej powinno się pić oczywiście wody mineralnej – dobrym pomysłem będzie również urozmaicenie swojej diety w napary z ziół oraz owoców. Nie zaleca się natomiast spożywania czarnej herbaty, kawy oraz wspomnianego już wcześniej alkoholu. Unikać należy także soków oraz różnego rodzaju słodzonych napojów, które charakteryzują się wysoką zawartością fruktozy.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w umiarkowanych ilościach popijać mleko – może ono przyczynić się do zwiększonego wydalania kwasu moczowego. Koniecznie powinno się jednak pamiętać o wybieraniu takich produktów, które cechują się niską zawartością tłuszczu.
Co sprzyja napadom dny moczanowej?
Wiele osób nie wie, jak pozbyć się dny moczanowej. Warto więc zdawać sobie sprawę z tego, iż jest to choroba przewlekła, nieuleczalna. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby ograniczać powstawanie złogów moczanowych poprzez obniżanie stężenia kwasu moczowego we krwi.
W tym celu warto stosować odpowiednią dietę i włączyć leczenie farmakologiczne. Zaleca się również unikanie takich czynników, które mogłyby wpłynąć na powstawanie ataków. Mowa tutaj przede wszystkim o:
- stresie,
- dużym wysiłku fizycznym,
- wychłodzeniu organizmu,
- spożywaniu alkoholu,
- ograniczaniu kaloryczności diety,
- spożywaniu zbyt małej ilości węglowodanów (ma to miejsce przede wszystkim podczas stosowania diety ketogenicznej).
Dna moczanowa – wskazówki
Osoby chorujące na dnę moczanową powinny stosować się do kilku istotnych zaleceń, które z pewnością wpłyną pozytywnie na ich zdrowie. Podstawową kwestią jest rozsądna dieta – warto spożywać produkty chude i lekkie. Kluczowe są również regularne posiłki – kolacja z kolei powinna zostać podana na około 4 godziny przed położeniem się spać. Niezbędne jest również zwracanie uwagi na to, co się pije – woda oraz słaba herbata ułatwią nerkom wypłukiwanie kwasu moczowego.
Pomocne może być także pilnowanie prawidłowej wagi – spożywanie zbyt małej ilości kalorii może nasilać objawy, podobnie jak nadwaga. Dobrym pomysłem jest także trzymanie się diety bogatej w produkty roślinne – niezbędne jest jednak kontrolowanie zawartości puryn.
Nawykiem, który warto sobie wyrobić, jest aktywność fizyczna. Nie należy natomiast zbytnio obciążać swojego organizmu ciężkimi ćwiczeniami. Celem jest uprawianie sportu, nie przekraczając przy tym granic swoich możliwości oraz wytrzymałości. Kluczowa jest więc regularność, dzięki której możliwe będzie zachowanie sprawności stawów oraz poprawienie swojej kondycji lub też utrzymanie prawidłowej wagi.
Przykładowy jadłospis dla osób chorych na dnę moczanową
Śniadanie
Cienko posmarowana masłem bułka grahamka z zieloną sałatą oraz serkiem wiejskim lub chudym (ewentualnie półtłustym) twarogiem, rzodkiewką, szczypiorkiem i ogórkiem.
II śniadanie
Koktajl truskawkowy z naturalnego kefiru.
Obiad
Makaron z sosem pomidorowym z dodatkiem mięsa mielonego z indyka.
Podwieczorek
Cała pomarańcza z niedużą garstką orzechów niesolonych.
Kolacja
Omlet z cebulą oraz papryką, kromka ciemnego pieczywa.
