Zapach dymu unoszący się nad bacówką, charakterystyczny słonawy posmak sera i ta niepowtarzalna struktura – oscypek to nie tylko przysmak, ale prawdziwy symbol Podhala. Podczas mojej ostatniej wizywy w zimowej stolicy Polski, postanowiłam odkryć miejsca, gdzie można kupić te najlepsze, autentyczne sery góralskie. Jeśli planujesz wyjazd w Tatry i marzysz o przywiezieniu do domu prawdziwego oscypka, ten przewodnik jest właśnie dla Ciebie!
Czym jest prawdziwy oscypek i jak go rozpoznać?
Zanim wyruszysz na poszukiwania najlepszego sera, warto wiedzieć, czego tak naprawdę szukasz. Prawdziwy oscypek to ser owczy z charakterystycznymi wzorami, wytwarzany według tradycyjnych metod i chroniony unijnym oznaczeniem geograficznym. Tylko produkty spełniające ściśle określone kryteria mogą legalnie nosić tę nazwę.
Jak rozpoznać autentyczny oscypek? Zwróć uwagę na:
- Kolor – powinien być słomkowo-żółty na zewnątrz i biały lub kremowy w środku
- Zapach – delikatnie wędzony, ale nie przesadnie intensywny
- Kształt – wrzecionowaty z charakterystycznymi, precyzyjnymi zdobieniami
- Sezonowość – prawdziwe oscypki są dostępne głównie od maja do września
Pamiętaj, że poza sezonem letnim większość serów sprzedawanych jako „oscypki” to w rzeczywistości sery mieszane (krowie z dodatkiem owczego) lub całkowicie krowie. Nie oznacza to, że są złe – po prostu nie są tradycyjnymi oscypkami, choć wciąż mogą być smaczne i warte spróbowania.
Bacówki – źródło najlepszych oscypków w Zakopanem
Jeśli zależy Ci na autentyczności i najwyższej jakości, bacówki są miejscami, których nie możesz pominąć. To właśnie tam pasterze (bacowie) wytwarzają sery według tradycyjnych receptur przekazywanych z pokolenia na pokolenie, używając mleka od owiec wypasanych na górskich halach.
Bacówka pod Reglami
Ukryta nieco na uboczu, ale warta każdego kroku Bacówka pod Reglami to miejsce, gdzie czas płynie wolniej. Prowadzona przez rodzinę Andrzeja Klusia bacówka słynie z wyjątkowych serów wyrabianych ręcznie, z dbałością o każdy szczegół procesu produkcji. Znajdziesz ją idąc w kierunku Doliny Białego, około 20 minut spacerem od centrum Zakopanego.
Tutaj możesz nie tylko kupić oscypek, ale także zobaczyć cały proces jego produkcji. To doświadczenie, które zostaje w pamięci na długo!
Bacówka na Polanie Biały Potok
Jeśli szukasz miejsca z duszą, koniecznie odwiedź Bacówkę na Polanie Biały Potok. Położona w malowniczym otoczeniu gór oferuje nie tylko wyśmienite sery, ale również niepowtarzalną atmosferę. Wielu turystów zachwyca się życzliwością gospodarzy, którzy chętnie opowiadają o procesie wyrobu oscypków, dzieląc się anegdotami i wiedzą przekazywaną przez pokolenia.
Moja rada: wybierz się tam rano, kiedy bacowie rozpoczynają produkcję sera – będziesz mógł zobaczyć cały proces od formowania po wędzenie i kupić świeżutki oscypek prosto z wędzarni.
Targowiska i stoiska – gdzie szukać dobrych oscypków w centrum?
Nie zawsze mamy czas, by wyprawiać się do oddalonych bacówek. Na szczęście w samym sercu Zakopanego również znajdziesz miejsca, gdzie kupisz dobre sery góralskie, choć wymagać to będzie nieco czujności i rozeznania.
Targowisko pod Gubałówką
To prawdziwa mekka dla poszukiwaczy regionalnych przysmaków. Rozciągające się u podnóża Gubałówki targowisko oferuje szeroki wybór serów góralskich. Kluczem do sukcesu jest znalezienie stoiska prowadzonego przez autentycznych górali, którzy sami wyrabiają swoje produkty.
Jak ich rozpoznać? Zwykle są mniej nachalni, a na pytanie o pochodzenie sera odpowiadają konkretnie, wskazując bacówkę lub rodzinną farmę. Nie bój się pytać i rozmawiać – prawdziwi producenci z dumą opowiedzą o swoim rzemiośle, a nawet zaproszą do odwiedzenia ich bacówki.
Krupówki i okolice
Główny deptak Zakopanego pełen jest stoisk z serami, jednak jakość bywa tu bardzo zróżnicowana. Jeśli decydujesz się na zakup oscypka na Krupówkach, kieruj się tymi samymi zasadami co na targowisku – szukaj stoisk prowadzonych przez górali, którzy sami wyrabiają swoje produkty.
Warto zajrzeć w boczne uliczki odchodzące od Krupówek – czasem można tam znaleźć prawdziwe perełki prowadzone przez lokalne rodziny, oferujące sery znacznie lepszej jakości niż te z głównego deptaku. Szczególnie godne polecenia są małe stoiska na ulicy Kościeliskiej i Jagiellońskiej, gdzie spotkasz mniej turystów, a więcej lokalnych mieszkańców robiących zakupy.
Lokalne sklepy z regionalnymi produktami
W Zakopanem działa kilka sklepów specjalizujących się w produktach regionalnych, gdzie również możesz kupić dobre oscypki. Zaletą tych miejsc jest pewność co do pochodzenia produktów oraz możliwość zakupu w chłodniejszych, higienicznych warunkach, co szczególnie docenisz w upalne dni.
Jednym z takich miejsc jest sklep „Góralskie Przysmaki” przy ul. Kościeliskiej, gdzie sprzedawane są sery od sprawdzonych dostawców z okolicznych bacówek. Inną godną polecenia opcją jest „Góralski Przysmak” niedaleko dworca autobusowego, który współpracuje z kilkoma rodzinnymi bacówkami z regionu.
Mała wskazówka: w sklepach często możesz poprosić o próbkę przed zakupem, co pozwoli Ci wybrać ser najbardziej odpowiadający Twoim gustom. Nie wahaj się pytać o różnice między poszczególnymi rodzajami serów – sprzedawcy zwykle chętnie dzielą się swoją wiedzą.
Jak smakować i przechowywać oscypka – praktyczne porady
Kupienie dobrego oscypka to dopiero początek przygody. Aby w pełni docenić jego smak, warto wiedzieć, jak go podawać i przechowywać, by zachował swoje wyjątkowe walory.
Tradycyjnie oscypek serwuje się z żurawiną lub konfiturą z borówek, które doskonale równoważą jego słonawy smak. Możesz też spróbować go grillowanego – to prawdziwy przysmak, który zyskuje kremową konsystencję i intensywniejszy aromat. Wystarczy pokroić ser w plastry grubości około 1 cm i grillować po 2-3 minuty z każdej strony.
Co do przechowywania – najlepiej owinąć ser w papier pergaminowy (nie w folię spożywczą, która sprzyja rozwojowi pleśni!) i trzymać w chłodnym miejscu. W lodówce zachowa świeżość przez około 2 tygodnie. Jeśli chcesz przewieźć go do domu, dobrym pomysłem jest zakup próżniowo pakowanego sera, który wytrzyma dłuższą podróż bez utraty swoich właściwości.
Wyprawa na poszukiwanie najlepszych oscypków w Zakopanem to nie tylko okazja do zakupu pysznego przysmaku, ale także sposób na poznanie kultury i tradycji Podhala. Każda bacówka, każde stoisko to historia ludzi, którzy z pasją kontynuują wielowiekowe tradycje serowarskie. Dlatego następnym razem, gdy będziesz w Zakopanem, poświęć chwilę na poszukiwanie tego idealnego oscypka – obiecuję, że to doświadczenie, które wzbogaci Twój pobyt w górach i pozwoli Ci zabrać do domu nie tylko smaczny ser, ale także cząstkę podhalańskiej tradycji!
