BMI to termin często pojawiający się w mediach społecznościowych trenerów personalnych, dietetyków i zawodników sportów sylwetkowych. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy, jakich informacji dostarcza wskaźnik masy ciała. Czy warto zatem znać swoje BMI? Jakie czynniki determinują jego wynik?
Wskaźnik masy ciała – definicja
Wskaźnik BMI (body mass index) stanowi współczynnik uzyskany poprzez podzielenie masy ciała przez wysokość podniesioną do kwadratu. Na podstawie wyniku można określić, czy dana osoba ma niedowagę, otyłość czy też jej waga jest na optymalnym poziomie. Wysoki współczynnik masy ciała może oznaczać poważne problemy zdrowotne spowodowane m.in. cukrzycą i miażdżycą. Wskaźnik BMI ma ponadto duże znaczenie przy rozpoznaniu zaburzeń odżywiania, takich jak bulimia czy anoreksja.
Jak obliczyć BMI?
Obliczanie BMI nie jest trudnym zadaniem. Wystarczy podzielić obecną masę ciała podaną w kilogramach przez swój wzrost wyrażony w metrach podniesiony do kwadratu. Przykładowo, dla mężczyzny, mającego 185 cm i ważącego 90 kg, BMI będzie wynosiło:
90 kg : 1,85 m x 1,85 m = 90 kg : 3,42 = 26,31
BMI dla kobiety o wzroście 170 centymetrów i wadze 65 kg BMI wynosi natomiast:
65 kg : 1,70 m x 1,70 m = 65 : 2,90 = 22,4
Warto wiedzieć, że w sieci można znaleźć automatyczny kalkulator BMI 1. By z niego skorzystać, wystarczy wpisać swoją wagę, wzrost, zaznaczyć wiek oraz płeć. Na podstawie wprowadzonych danych system wyliczy BMI, a ponadto przedstawi jego odpowiednią interpretację. Kalkulator BMI jest wygodnym rozwiązaniem dla osób nieznających obowiązujących norm dla poszczególnych kategorii.
Jaki jest zakres wartości BMI?
Klasyfikacja masy ciała osób dorosłych prezentuje się następująco:
| kategoria | wskaźnik BMI | WAGA |
| wygłodzenie | <16,00 | niedowaga |
| wychudzenie | 16 – 16,99 | niedowaga |
| niedowaga | 17,00 – 18,49 | niedowaga |
| optymalna waga | 18,5 – 24,99 | prawidłowa masa ciała |
| nadwaga | 25 – 29,99 | nadwaga |
| otyłość I stopnia | 30 – 34,99 | otyłość |
| otyłość II stopnia | 35 – 39,99 | otyłość |
| Chorobliwa otyłość | >40 | otyłość |
Normy BMI dla konkretnych przedziałów wiekowych prezentują się następująco:
- 19-24 lata – 19-24,
- 25-34 lata – 20-25,
- 35-44 lata – 21-26,
- 45-54 lata – 22-27,
- 55-64 lata – 23-28,
- powyżej 64 lat – 24-29.
Wiele osób pragnących rozpocząć okres redukcji bądź zwiększenia masy mięśniowej przed opracowaniem odpowiedniej diety oblicza swoje BMI. Współczynnik ten nie jest jednak idealny i należy zachować dystans do interpretacji otrzymanego wyniku. Na masę ciała składa się bowiem nie tylko tkanka tłuszczowa, ale również mięśnie i woda pozakomórkowa. Oznacza to, że wysoki wskaźnik BMI nie musi oznaczać problemów zdrowotnych. Widać to chociażby na przykładzie kulturystów. Ich body mass index przewyższa ustalone normy, a mimo to nie zmagają się oni z otyłością. Procentowy udział tłuszczu w masie ciała zawodników sportów sylwetkowych jest bardzo niski, a wysoki wynik body mass index wynika głównie z rozbudowanych mięśni. Bardzo często mierzy się zatem fałd skórno-tłuszczowy, znajdujący się nad mięśniami trójgłowymi ramienia. Pomocne jest także uwzględnienie stosunku obwodu talii do obwodu bioder.
Czym jest siatka centylowa?
BMI nie ma zastosowania w ocenie wagi u osób poniżej dziewiętnastego roku życia. U dzieci wykorzystuje się natomiast specjalną siatkę centylową. Pozwala ona ocenić ogólny rozwój fizyczny z uwzględnieniem masy ciała, wzrostu oraz obwodu głowy na tle mieszkańców danego kraju. Siatka centylowa składa się z dwóch osi – poziomej i pionowej. Na pierwszą z nich nanosi się wiek dziecka, drugą – masę ciała, wzrost bądź obwód głowy. Następnie, prowadzi się prostopadłe do danej osi linie, zaznacza miejsce ich przecięcia i określa położenie względem przechodzących przez siatkę krzywych. Optymalny wynik to część między trzecim a dziewięćdziesiątym centylem.
Nadmierna masa ciała – co zrobić?
Wysoki wskaźnik BMI jest poważnym problemem, zwłaszcza, jeśli wskazuje ono na otyłość. W takim przypadku najlepsze rozwiązanie stanowi konsultacja z wykwalifikowanym dietetykiem, który ustali odpowiedni program żywienia. Wiele osób o lekko podwyższonym BMI decyduje się natomiast na samodzielną redukcję swojej wagi. Nie jest to błąd, ale należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Jedzenie dużej ilości zdrowych produktów nie gwarantuje uzyskania satysfakcjonującego rezultatu. Jeśli chcemy zrzucić nadmierne kilogramy, kluczowe jest bowiem spożywanie mniejszej liczby kalorii niż wskazuje na to dzienne zapotrzebowanie. Redukcję należy traktować jako maraton, a nie sprint. Przy drastycznym obcięciu kalorii odczuwa się bowiem silny głód, który stanowi dla psychiki duże obciążenie. W efekcie, po kilku dniach takiego niedoboru cennych składników odżywczych, człowiek ponownie rzuca się na jedzenie, zaprzepaszczając dotychczasowe wyniki. Kolejną cenną wskazówką jest zdrowy rozsądek. Dieta powinna być urozmaicona – zjedzenie ulubionego w składniki odżywcze batona czy też hamburgera nie stanowi problemu, jeśli jego kaloryczność nie spowoduje przekroczenia dziennego zapotrzebowania.
Choć indeks masy ciała BMI nie jest dokładnym współczynnikiem, nie należy ignorować otrzymanego wyniku. Warto pamiętać, że zarówno otyłość, jak i wychudzenie są poważnymi problemami wymagającymi konsultacji ze specjalistą. W wielu przypadkach, poza wizytą u dietetyka, niezbędna jest pomoc psychologa.
