Szacuje się, że na PCOS (zespół policystycznych jajników) cierpi co 10 kobieta w Polsce. Zaburzenie prawidłowego funkcjonowania jajników dotyka przede wszystkim kobiety w wieku rozrodczym i objawia się już w młodym wieku. Charakterystycznym objawem PCOS jest brak miesiączki, ale skutków choroby jest znacznie więcej. Podpowiadamy, jakie badania należy wykonać i jak skutecznie walczyć z PCOS.

Zespół policystycznych jajników (PCOS), co to znaczy?

Zaburzenie endokrynologiczne nazywane zespołem policystycznych jajników (PCOS) wzięło swoją nazwę od cyst, które tworzą się na jajnikach, uniemożliwiając ich prawidłowe funkcjonowanie. Wielotorbielowatość jajników nie tworzy się sama z siebie — winne są hormony. Można więc przypuszczać, że przyczyną PCOS są zaburzenia hormonalne. Skąd jednak biorą się problemy z hormonami przekształcające się w PCOS? Trudno powiedzieć. Warto podkreślić, że choroba ta nie ma oficjalnej przyczyny i mimo że tak wiele kobiet zmaga się z PCOS, lekarze nie są w stanie określić, skąd bierze się to uciążliwe zaburzenie. Wśród prawdopodobnych przyczyn wymienia się także czynniki genetyczne.

Zespół policystycznych jajników nie zagraża życiu kobiety, ale nieleczony może prowadzić do bardzo uciążliwych objawów, które będą utrudniać normalne życie. Do najbardziej bolesnych aspektów tej choroby należy niepłodność i skłonność do depresji i stanów lękowych.

Jak zdiagnozować PCOS?

Zespół policystycznych jajników można łatwo zdiagnozować za pomocą USG i badań hormonalnych. Z reguły objawy są na tyle silne i zauważalne (na przykład brak miesiączki), że kobieta sama decyduje się na badania krwi i USG jajników. Choroba z reguły jest widoczna już przy samym badaniu USG. Zdarza się jednak, że obraz USG pokazuje prawidłową budowę jajników, a mimo to lekarz stwierdzi PCOS. Jak to możliwe? Dzięki badaniom hormonalnym. Wysoki poziom androgenów (męskich hormonów) to jedna z przesłanek pozwalających na zdiagnozowanie PCOS. Lekarze badają próbki krwi również pod kątem stężenia testosteronu, SHBG, DHEAS oraz progesteron. To wystarczy, by chorobę potwierdzić lub wykluczyć. Badania są bezbolesne i stosunkowo niedrogie. Oczywiście można skorzystać również z oferty NFZ.

Jeśli podejrzewasz u siebie PCOS, możesz udać się do ginekologa na USG, jednak najlepszą opcją będzie nie tylko wizyta u ginekologa, ale również endokrynologa. Jeśli trafi się lekarz wyspecjalizowany w dwóch dziedzinach — endokrynologii i ginekologii, to warto się zgłosić właśnie dla niego. Dlaczego kładziemy tak duży nacisk na odpowiedniego lekarza? Bo zdiagnozowanie PCOS nie jest trudne, natomiast leczenie jest dość złożonym procesem. Tymczasem niektórzy lekarze ograniczają walkę z PCOS do przepisywania hormonów antykoncepcyjnych. Natomiast złożone podejście do choroby daje lepsze efekty. W przypadku tak uciążliwego schorzenia te efekty mają duże znaczenie.

Objawy zespołu policystycznych jajników

Zespół policystycznych jajników stanowi dla wielu kobiet przykrą diagnozę, ponieważ objawy choroby bardzo wpływają na codzienne życie. Do najcięższych objawów PCOS należy brak miesiączki, problemy z zajściem w ciążę lub całkowitą niepłodność, ale przykrych skutków choroby jest znacznie więcej.

• Hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie ciała w takich miejscach, jak broda, okolica pod nosem, klatka piersiowa, brzuch.
• Łysienie charakterystyczne dla mężczyzn, np. zakola.
• Trądzik i problemy z cerą.
• Otyłość lub skłonność do nadwagi (zależne od stylu życia).
• Insulinooporność, która może prowadzić do cukrzycy typu II.
• Skłonność do depresji i zaburzeń lękowych.
• Zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
• Zwiększone ryzyko zachorowania na raka endometrium.
• W ciężkich przypadkach choroby zmiana barwy głosu i delikatne zmiany w budowie narządów płciowych.

Charakterystyczne dla PCOS jest to, że choroba nie musi dawać wszystkich objawów. Na przykład wiele kobiet nie zmaga się z otyłością i insulinoopornością, a mimo to choruje na PCOS. Obecność objawów związanych z PCOS nie jest jednak powodem do załamania, a sygnałem do podjęcia leczenia. Odpowiednia dieta i leczenie mogą doprowadzić nawet do całkowitego wyeliminowania objawów choroby. Należy jednak pamiętać, że PCOS zmusza do całkowitej zmiany stylu życia.

PCOS — leczenie farmakologiczne

Najpopularniejszą metodą leczenia objawów PCOS jest podawanie hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych. Ta metoda ma coraz mniej zwolenniczek, ponieważ leki antykoncepcyjne nie są produktem idealnym i nie każda kobieta będzie w stanie je przyjmować bez uciążliwych skutków ubocznych. Alternatywą dla leczenia antykoncepcją jest podawanie progesteronu oraz podawanie tak zwanych antyandrogenów, czyli leków obniżających stężenie męskich hormonów w organizmie.

Pamiętajmy, że leczenie farmakologiczne zawsze zaleca lekarz. Jeśli nie zgadzamy się z zaleceniami lekarza ginekologa, kierujemy się po pomoc do innego lekarza. Natomiast nigdy NIE przyjmujemy w ciemno suplementów, czy hormonów zdobytych bez konsultacji ze specjalistą (na przykład od koleżanki, która też leczy się na PCOS — tego nie robimy!).

PCOS, a ciąża

Dobra wiadomość dla wszystkich pań, które chcą mieć dzieci — kobieta z PCOS ma szansę na zajście w ciążę. Wyjątki stanowią przypadki ciężkiego i nieleczonego PCOS, natomiast w większości przypadków zajście w ciążę i urodzenie zdrowych dzieci jest jak najbardziej możliwe. Kobiety planujące ciążę, chore na zespół policystycznych jajników, przeważnie muszą poddać się leczeniu farmakologicznemu. W ten sposób podejmuje się sztuczną próbę stymulacji jajeczkowania. Wystarczającym sposobem może się okazać także przywrócenie owulacji, na co mogą mieć wpływ różne czynniki. Leczenie PCOS przy planowaniu ciąży zawsze konsultuje się z lekarzem.

PCOS — leczenie naturalne

Leczenie PCOS metodami naturalnymi ma wielu zwolenników. Głównie dlatego, że nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi. Niestety trzeba podkreślić, że skuteczne leczenie PCOS to całkowita zmiana stylu życia. Co więcej, zmiany powinny towarzyszyć osobie z PCOS już do końca życia. Na początku może nie być łatwo, ale z czasem wszystkie zalecenia ekspertów wchodzą w krew, a fantastyczne efekty stanowią najlepszą motywację. No dobrze, co zatem należy robić, by w naturalny sposób pozbyć się objawów PCOS?

• Regularna aktywność fizyczna — spacery, ćwiczenia, bieganie lub pływanie.
• Zbilansowana dieta, bogata w błonnik, uboga w słodycze i żywność wysokoprzetworzoną.
• Walka ze stresem / nauka umiejętności zdrowego radzenia sobie ze stresem.
• Zołolecznictwo — picie rumianku, mięty i zielonej herbaty.
• Picie dużych ilości wody, około 1,5 l dziennie.

Plusem naturalnych metod leczenia PCOS jest fakt, iż są to sposoby na każdą kieszeń. Najtrudniejsze jest odrzucenie starych nawyków i systematyczność w robieniu rzeczy i korzystaniu z produktów niwelujących uciążliwe objawy PCOS.

Dieta dla chorych na PCOS

Wbrew pozorom dieta dla chorych na PCOS nie jest uboga, nie jest niesmaczna, czy droga. Po prostu musimy unikać produktów, które nam szkodzą i w przypadku PCOS, zawsze są to słodycze i fast foody. Problemem jest tu duża ilość niezdrowych węglowodanów (które warto zastąpić na przykład pieczywem i owocami), tłuszcze trans i różnego rodzaju dodatki, które niekorzystnie wpływają na gospodarkę hormonalną. Objawy PCOS wzmaga również mleko krowie i niestety produkty na bazie krowiego mleka. Dlaczego? Ze względu na wysoką zawartość hormonów w mleku.

Korzystne dla kobiet chorujących na PCOS są różnego rodzaju warzywa, przede wszystkim warzywa strączkowe. Do tego dochodzą kasze, orzechy oraz wszystkie produkty zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe, oraz niski indeks glikemiczny. I chociaż w diecie leczącej PCOS powinny przeważać produkty roślinne, jak najbardziej można wzbogacić dietę o mięso, byle nie za dużo (i unikać mięsa czerwonego). Zaleca się również spożywanie ryb i jajek, bo w diecie PCOS bardzo ważne jest dostarczanie odpowiednich ilości kwasów Omega oraz białka. Najważniejsza jest równowaga i dostarczanie organizmowi wszelkich niezbędnych składników, także węglowodanów. Jak wspomnieliśmy wczesnej, nie powinny one pochodzić ze słodyczy.

Dietę wspomagającą leczenie PCOS można zacząć od odstawienia słodyczy i fast foodów. To już zrobi ogromną różnicę. Poza tym jadłospis w dużej mierze można komponować według własnego widzimisię. Cenne rady dietetyka mogą okazać się nieocenione!

Leczenie PCOS bez antykoncepcji, czy to możliwe?

Leczenie zespołu policystycznych jajników bez antykoncepcji jest możliwe, ale nie jest łatwe. Przede wszystkim wymaga kontaktu z dobrym lekarzem, który zaangażuje się w leczenie dopasowane do potrzeb i możliwości pacjentki. PCOS wymaga regularnych badań, wsparcia lekarskiego i przede wszystkim silnej woli. Tutaj nic nie zadzieje się od razu.

Co ciekawe, o PCOS chętnie wypowiada się osoba ze świata show-biznesu. Modelka Sandra Kubicka od kilku lat zmaga się z PCOS, co na początku choroby bardzo mocno odbiło się na jej karierze. Nagły przyrost wagi i problemy z cerą wydawały się nie mieć konkretnej przyczyny, ale kompleksowe badania ujawniły źródło zmian, które dały pełny obraz zespołu policystycznych jajników. Sandra chętnie dzieli się na Instagramie swoimi doświadczeniami, zachęcając dziewczyny i kobiety do badań. Warto wspomnieć, że Kubicka jest jedną z pacjentek, które leczą PCOS bez użycia hormonów antykoncepcyjnych. I chociaż PCOS nie jest chorobą uleczalną, to można niemal całkowicie zlikwidować jej objawy, a drogę ku temu najlepiej przebywać pod okiem doświadczonego lekarza.